Macau na tempo antigo

Tanto genti tâ lê rabuzenga qui iou tâ iscrevê di nosso Macau na tempo antigo. 
Nuncassá pensâ qui nosôtro sâ língu máquista assí tanto genti gosta uví cô lê. 
Tudo óra uví fála nôsso língu máquista jâ ficâ isquicido, sômente gente antigo sábi pápia. Quelóra nosôtro piquinino na casa nomêste pápia pátua. 
Pápi cô mámi lôgo cástiga fála quelóra nosôtro vai iscóla non sábi lábita lingu di Luís Cácai, acunga ngau-sok qui na acunga tempo, nossô istória fála qui, quelóra água vem nosso terra amado “Macau”, tufãm jâ afundá barco. 
Elê onçôm-onçôm jâ náda vem. 
Divéra capaz istunga Luís Cácai. Fála ele unga mám pégado nacunga livro “Lusíada”, qui na nôsso tempo di iscola, quelóra nosôtro sâ professôr Sium Canhota fazê tudo aluno-aluno fica tonto-tonto cô cabêça vangueádo, disesperádo istuda acunga “Arma cô barám assinalado” cô “Nina discálso vâi busca águ-fónti”, jâ náda vem Macau cô jâ ficâ nacunga buraco di monte qui jâ fica cô nomi di Jardim di Luís Cácai. 
Divéra chiste. Falâ qui tem unga amui-china tudo dia leva ancuza pâ ele comê. Haha, malinguá unchino; qui sábi ele jâ chucuri acunga amui-china nalivánda. Istória falâ ele na Saiong bulí cô tudo nina-nina, qui di tánto qui jâ bulí, Rei di Saióm réva, jâ mánda ele vai ráfundi, sai fóra di Saiong. 
Sã assi qui jâ metê na barco, aguá vem Macau. Saiám nacunga tempo nuncassâ tem “Special Olympic Games”; si nunca, certo lôgo gánha qui di tánto prémio. Cacai, náda cô unga mám, divéra qui di capaz. 
Qui sábi acunga pérna tamém cám-cám sômente unga pódi mêxe. Qui sábi acunga ancuza cám-cám nunca? Na acunga tempo nôsso Rei di Sâiong divéra môno. Nuncassá sábi chôma tudo ngau-sok, rámenda Cácai, náda vem. 
Jâ ispéra tempo moderno tem aviám voa chôma ilôtro tudo sálta paraqéda cai vem na nôsso terra máquista. 
Ai qui mêdo, tudo óra câi qui di tanto qui quási chuchu nâ nossô cabêça. Sórti nuncassá câi nâ nosso vánda. Tudo câi na vánda di Praia-Grandi nacunga casarám cô puliça-ngau-cok vigiâ porta. 
Mas tem unga istória nuncassã entênde benfêto. Qui sábi ilôtro como assi ispérto jâ discubri acunga águ-dóci di fonti di Lilau qui fazê cresce árvori di pataca. 
Tudo ngau-sok uví fála di istunga árvori assi milagroso qui sômente Macau tem, azinha quêre vem chubi su fólia-fólia pâ léva vai casa plánta na su jardim. Azinha léva vâi su casa plánta na su terra seco-ismirádo quelê-módo árvori pódi crecê cô florecê? Certo lôgo séca morrê. 
Árvori di pataca sã di Macau, sômente pódi crecê na nossa Macau. Na terra di ngau-sok sômente pódi cáva cô crecê batata na máis. 
Senti qui intrementes batata tamém quási nádi tem pâ cáva cô comê, di seco ismirádo qui terra di ngau-sok jâ fica. 
Quelóra Macau virá mám dâ divólta vâi China, tudo pánha susto ansiado vai pâ alivánda na Saiong fica. Compra casa cô casarám pâ vivo. 
Tudo genti no mêste perde tempo, azinha péga aviám vai compra, medo fica naquivánda na terra qui lôgo vira fica Terra-China. 
Di tánto qui uví ilôtro fála qui iou bronco qui na máis, tamém virá vai ôtro terra. Quelóra chega na acunga terra, azinha senti qui nunca sã terra pâ iou vivo. Sã assi qui jâ tórna vem Macau fica. Macau sã iou-sa terra. Iou divéra sórti qui jâ tórna vem. Nascê naquivánda sâ lôgo môrre naquivánda. Velocông, quási sessenta ano fóra, medo qui cuzâ? Máis quanto áno Sám Pedro tamém lôgo chomá vâi-ia. Intrementes mais bom sâ iscrêve tudo rabuzenga di nosso Macau pâ ôtro dia nôsso quiânça-quiânça sábi unchinho di istunga terra amado qui nosôtro sâ gente na tempo antigo jâ vivo. Pénsa benfêto, ngau-sok divéra lampanéro. 
Capaz ferra-cám pâ nosôtro tudo. Na iscóla tudo professor cô professora capaz fála qui China contente raganhado cô ngau-sok qui jâ ajudâ pâ ilôtro cholê pâ tudo pirata-di-mar qui jâ dâ istunga terra piquinino pâ nosôtro vivo cô fica. Quanto cento ano fóra nosôtro tudo jâ acreditâ na istunga lampanicê di ngau-sok, pensâ qui pódi vivo sossegado pâ tudo vida cô su família na Macau. 
Qui sábi na acunga áno di Dios di mil novecento oita três fála China na ano di Dios, di dezembro di mil novecento noventa nove, tudo ngau sok tem qui levantâ-ferro, voltâ vâi saiong, China lôgo tórna fica cô nôsso Macau. 
Tudo genti pánha susto azinha pensâ fugí vai terra di ngau-sok ficá. Tem gente qui jâ péga na tudo su sapéca pensá vâi vivo cô góza rámenda quelóra vai licénça graciosa na acunga terra. 
Côme, góza, tudo óra vâi tudo vánda passêa pensâ qui su sapéca sã fêmea. Quelóra ábri olô óla benfêto, qui su sapéca sã macho, coraçãm pulá forti-forti qui quási pánha-stroke. 
Ôlo cápi-cápi, cai pé-mãm sentá, churâ, pensâ na vida qui na Macau jâ tem. Azinha péga resto di acunga pôco sapéca qui nunca gásta rámata, vende casa cô tudo mobília china qui jâ léva vâi, azinha tórna vem Macau fica. 
Si sã reformado sã pódi volta pâ fica. Si nuncasâ, qui ramêde, sã tem qui fica na saiong aguentâ acunga vida, chipi barriga cô sapéca. Divéra coitado ilôtro tudo. Quelóra tem na Macau tem tudo ancuza. Tem carro, tem casa, tudo óra bom vida, vai pâ tudo vanda passêa cô divirti. 
Tem féria cápi-cápi olô, fála vâi Talândia, vâi Filipina, vâi Japám, si nuncassá vâi China. Tem um cento di lugar vâi. Intrementes na saiong, quêre vai fóra comê tamém nuncassã pódi. Chipi, conta tudo euro-euro qui tem pâ quelóra chêga fim di mês tem pâ côme cô pagâ dispesa di casa. 
Pacência-ia. Cadunga tem su caminho qui jâ iscôlhe. Sã nôm pódi quêxa. Distino sã distino, sã nunca? Sômente Dios pódi sábi qui máis lôgo sucede. Mais bom sâ rezâ pedi pâ Dios ajudâ. 
Amém, Amém. Batê pêto falâ, iou-sa culpa, iou-sa culpa, cô culpa di ngau-sok qui jâ pregâ lampâna cô ferrâ-cám pâ nosôtro tudo. Fazê nosôtro tudo cô tanto gente unga cholê pâ ôtro, cáva, sã nosôtro tudo ficâ cholido. Qui ramêde. 

Carlos Coelho

Sem comentários: